گروه جهاد و مقاومت مشرق - هرچند دوران دفاع مقدس و جنگ سخت به اتمام رسیده است ولی دشمنان بیکار ننشسته‌اند و سعی دارند از طریق جنگ نرم جامعه و جوانان ایرانی را با بحران روبه‌رو کنند. اگر برای مقابله با این بحران و معضلات اجتماعی برنامه و راهکاری نداشته باشیم در آینده جامعه با مشکلات و مسائل عدیده‌ای دست به گریبان خواهد بود. بسیج به عنوان یک نیروی مردمی همانند دوران دفاع مقدس ظرفیت‌های بالایی برای فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در کشور دارد. این نهاد مردمی می‌تواند با برنامه‌ریزی‌های درست به مقابله با جنگ نرم دشمن برود. سردار «عبدالرضا آزادی» که پیشتر معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان بسیج مستضعفین را برعهده داشت و امروز با حضور در قرارگاه جوادالائمه(ع) به دنبال شناسایی و برطرف کردن آسیب‌های اجتماعی است، در گفت‌وگو با ما از نقش تولیدات فرهنگی و ظرفیت و توان بالای بسیج در حل معضلات آسیب‌های اجتماعی می‌گوید.
افکار عمومی جامعه معمولاً بسیج را با فعالیت‌های نظامی و رزمی می‌شناسند و فعالیت در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی بسیج چندان به چشم نمی‌آید. برای شکستن این قالب در ذهن مردم باید روی چه موارد و مسائلی تمرکز کرد؟
بسیج شجره طیبه و درخت تناوری است که شکوفه‌هایش بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد. این فراز زیبا نشان‌دهنده درک و توصیف عمیق حضرت امام(ره) از این شجره طیبه است. نگاه امام به بسیج نگاهی همه جانبه بود. امام بسیج را برای همه عرصه‌های انقلاب می‌خواست و مقام معظم رهبری نیز بسیج را مجموعه‌ای می‌دانند که فقط مختص به دوران جنگ و دفاع نیست بلکه می‌تواند در عرصه‌های فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی نقش‌آفرین باشد و مثل دوران جنگ خلأها را پر کند. بسیج یک پیشینه درخشان در دوران جبهه و جنگ دارد. حضور بسیج در عرصه دفاع و امنیت در دوران دفاع مقدس باعث شد در کنار ارتش و سپاه آن فتوحات بزرگ که از عملیات طریق‌القدس شروع شد و در فتح‌المبین و بیت‌المقدس ادامه پیدا کرد تا جمهوری اسلامی بتواند دست برتر را در جنگ و دفاع پیدا کند. امنیت کشور برای مردم مهم است و آنها خاطرات شیرین بسیجیان در دوران جبهه و جنگ را به خاطر دارند. به همین دلایل هنوز سبقه دفاعی و نظامی بسیج در دوران دفاع مقدس در افکار مردم نقش بسته است و فراموش نمی‌شود.
مردم دوست دارند بسیج در عرصه‌های دفاعی و نظامی یار و یاور و حامی آنها باشد و به بسیج اعتماد و اتکا کنند. خوشبختانه بسیج با تشکیل گردان‌های بیت‌المقدس ، کوثر و الزهرا در عرصه دفاعی از آمادگی مطلوبی برخوردار است ولی بعد از هشت سال جنگ تحمیلی به ویژه در دو دهه اخیر رویکرد بسیج رویکردی فرهنگی بوده است. به این معنا که بسیج خودش را آماده نقش‌آفرینی در عرصه جنگ نرم می‌کند. خوشبختانه این رویکرد در سطح ستادی و حرفه‌ای ظهور و بروز خوبی داشته است. بسیج توانست سازمان‌های اقشاری و بنیاد روایت را به عنوان نهادی هنری تشکیل دهد و مجموعه‌های هنری دیگر را تأسیس کند.بسیج آثار و تولیدات چشمگیر قابل توجهی را در عرصه فرهنگ و هنر مثل تولید دهها عنوان فیلم، سریال، فیلم‌های مستند و کتاب داشته است.
امروز در کف میدان هم پایگاه‌های مقاومت بسیج در هر مسجد و کوی و برزنی نقش‌آفرین هستند. برگزاری مناسبت‌های دینی و انقلابی و اردوهای راهیان نور و برگزاری یادواره‌های شهدا و نمایشگاه‌های فرهنگی از جمله کارهای ارزشمند بسیجیان در حوزه فرهنگ است. به جرئت می‌توانم بگویم این سبقه فرهنگی و این هویت فرهنگی در سطح پایگاه‌های مقاومت یکی از جاذبه‌های خوب بسیج است. به هرحال این عرصه روزبه‌روز تقویت و گسترش بیشتری پیدا می‌کند. البته نباید غافل شد که ما در معرفی این عرصه و نقش‌آفرینی بسیج در این عرصه‌ها خیلی موفق نبودیم. در دوران جبهه و جنگ چون فداکاری بسیجیان مشهود و ملموس و توأم با ایثار و شهادت بود، مردم این کارها را با چشم‌شان می‌دیدند، اما در عرصه جنگ نرم فعالیت‌های بسیج هنوز خوب معرفی نشده و در فرصت‌هایی مثل هفته بسیج باید رسانه‌ها به این عرصه بپردازند و این عرصه را مثل دوره جنگ سخت برای مردم و جوانان معرفی کنند.
در دوران دفاع مقدس هم رزمندگان جنبه‌هایی از این فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی را برای مردم پشت جبهه به نمایش می‌گذاشتند؟
بله، دفاع مقدس دورانی توأم با فرهنگ و معنویت بود. بالاخره در جنگ سخت چون هدف اصلی دفع دشمن و پس گرفتن اراضی اشغالی و مقابله با دشمن بود جنگ نظامی بر بخش فرهنگی غلبه پیدا می‌کرد. با این حال جوهره و خمیرمایه رزمندگان، فرهنگی و معنوی بود و آنها این خمیرمایه را پرورش دادند و تقویت کردند. وجود همین روحیه در میان رزمندگان از جبهه‌ها دانشگاه ساخته بود که حضور در آن باعث رشد روحی و معنوی می‌شد.
از چه طریق می‌توان بعد فرهنگی و اجتماعی بسیج را تقویت کرد؟
ما باید از همان دفاع مقدس بهره‌برداری کنیم. به تعبیر مقام معظم رهبری این دوران گنجینه عظیمی خلق کرده است و اگر بتوانیم با زبان هنر با تولید فیلم و کتاب و در فضای مجازی مفاهیم فرهنگی دفاع مقدس را برای مردم ملموس کنیم برای نسل‌های امروز کارساز است. با اینکه امروز جنگ سخت نظامی با دشمن نداریم ولی ماهیت دشمن تغییری نکرده است و می‌توانیم از آن منبع عظیم برای نقش‌آفرینی در جنگ نرم، جامعه و تمدن‌سازی و اعتلای کشور و انقلاب استفاده کنیم. هنوز از این منبع عظیم به اندازه کافی و لازم استفاده نشده است. شما ببینید به همان میزان اندکی که استفاده شده جامعه برایش ارزش قائل شده است. به عنوان مثال کتاب‌های خوب داستان، رمان و خاطره‌نگاری که در حوزه دفاع مقدس نوشته شده جزء بهترین کتاب‌های جامعه است. یا فیلم‌های سینمایی خوبی که ساخته شده جزء پربیننده‌ترین فیلم‌ها بوده است. این نشان می‌دهد این گنجینه عظیم ظرفیت بسیار بالایی دارد. ما باید بتوانیم فرهنگ دفاع مقدس را به دهه‌های بعدی انقلاب منتقل کنیم؛ چراکه این فرهنگ ظرفیت و غنا بالایی دارد تا امروز هم به کمک ما بیاید.
ممکن است بخشی از جوانان جامعه با بحران‌های هویتی و روحی دست به گریبان باشند که با تزریق معنویت به جوانان بسیاری از بحران‌های اجتماعی ما برطرف می‌شود. آیا می‌توان از ظرفیت بسیج برای حل این بحران‌های اجتماعی استفاده کرد؟
امروز دشمن بیکار نیست و ما تحت یک تهاجم شدید فرهنگی از جانب غرب هستیم. فلسفه غرب فردگرایی و لذت‌جویی است و در حال تبلیغ و ترویج این مسائل هستند. ممکن است این جذابیت‌ها برای فرد ایرانی مسلمان پسندیده هم نباشد ولی متأسفانه این تهاجم در حال رخ دادن است. جوان به دنبال هویت و نشان دادن خودش است. این طبیعت دوران جوانی است. وقتی ما دست‌مان خالی باشد آن فلسفه غرب در قالب آثار و تولیدات و فضای مجازی بر بال امواج سوار می‌شود و در داخل خانه‌هایمان رسوخ پیدا می‌کند و ممکن است جوان را به سمت خودش جذب کند، بنابراین فکر می‌کنم فرهنگ جبهه و جنگ و بسیجی اگر خوب تبیین و گفته شود این ظرفیت و جذابیت را دارد تا جوانی که به دنبال هویت خودش می‌گردد را جذب کند. ما نمونه عینی‌اش را در اردوهای راهیان نور می‌بینیم. اردوهای راهیان نور یک ترجمان ملموس از فرهنگ بسیجی و جهادی است. وقتی جوان و نوجوان ما به این مناطق قدم می‌گذارد به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. چون آنجا راوی می‌ایستد و در فضایی که عطر شهیدان هم در مناطق عملیاتی غرب و جنوب پیچیده برای جوان و نوجوانمان خاطره‌گویی می‌کند. سرمایه و ظرفیت خیلی داریم و اگر از این سرمایه با طرح‌های نو و جذاب استفاده و به نسل جوان و نوجوانمان عرضه کنیم پذیرا خواهند بود. نوجوانان و جوانان فطرت‌هایشان پاک است و حتماً از این فرهنگ استقبال می‌کنند.
اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی جامعه چه مواردی است؟
جلسات کارشناسی در سطح مسئولان عالیرتبه نظام با تأکید و دستور مقام معظم رهبری در حوزه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی برگزار می‌شود. کار کارشناسی خیلی خوبی شده و مجموعاً چند آسیب در اولویت قرار گرفته که روی آنها تمرکز است. از جمله این آسیب‌ها که روی آنها تمرکز کرده‌ایم حاشیه‌نشینی، اعتیاد و طلاق است. اینها آسیب‌هایی است که گسترش بیشتری در سطح جامعه دارد و دو آسیب اعتیاد و طلاق می‌تواند به خانواده آسیب بزند که اصلی‌ترین نهاد دینی و انسان‌ساز در جامعه است. اگر ما توانستیم این دو آسیب را کنترل کنیم در حقیقت به استحکام خانواده کمک کرده‌ایم که خیلی اهمیت دارد. این دو آسیب می‌تواند منشأ آسیب‌های دیگری شود. اگر ما به تعبیر مقام معظم رهبری خود مردم را درگیر این کار کنیم و مردم را به میدان بیاوریم و از ظرفیت‌هایشان استفاده کنیم و خودشان احساس کنند می‌توانند این مشکلات را حل کنند موفق خواهیم شد. مدل کار بسیج هم مردم‌محور و محله‌محور است. اگر ما روی مردم‌محوری تمرکز کنیم و یک بسته کامل برنامه داشته باشیم و کار انتزاعی نکنیم و برای یک دوره سه تا پنج ساله در محلات برنامه‌ریزی داشته باشیم و سعی کنیم در این حوزه دانش و مهارت مجریان را بالا ببریم حتماً می‌توانیم نتیجه بگیریم. خوشبختانه هرجا با این ملاحظات کار شده جواب گرفته‌ایم. الان شاهد نمونه‌های خوبی هستیم. امروز با حرکت‌های مردمی و با برنامه و کمک مسئولان نتایج خوبی حاصل شده است. نباید فکر کنیم این آسیب‌ها حل شدنی نیست. اگر ما کار علمی کرده و آسیب‌ها را خوب ریشه‌یابی کنیم و برای حلشان نقشه راه داشته باشیم قطعاً نتیجه می‌گیریم.
در فضای مجازی چه کارهایی انجام می‌شود؟
فضای مجازی در بسیج تبدیل به یک قرارگاه شده است و اقدامات خوبی هم انجام می‌شود. بسیج با تشکیل قرارگاه فضای مجازی اقدامات خوبی را در حوزه تولید محتوا و پیام‌رسان‌های بومی و شبکه‌سازی شروع کرده است. به نظرم شروع خوبی دارند و در آینده به حد مطلوب هم خواهند رسید.
*روزنامه جوان
